Er begint zich een lettertype-revolutie af te tekenen: Nieuwe gekleurde lettertypes kunnen verschillende kleuren, schakeringen, texturen, mengelingen en doorzichtigheden bevatten. Deze lettertypes maken indruk en bieden uitgebreidere mogelijkheden qua vormgeving.
Op vectoren gebaseerde lettertype-effecten moest men tot nog toe meestal maken in een grafisch programma als Adobe Illustrator, Corel Draw of Affinity Designer. Voor teksteffecten die op pixels zijn gebaseerd, is er Adobe Photoshop, Corel Painter of Affinity Foto. Maar een typografische vormgeving in tekenprogramma’s kost veel tijd en vaak ontbreekt het aan flexibiliteit tijdens het werkproces. Wijzigingen zijn omslachtig, kosten veel tijd, en men is altijd aan het programma gebonden waarmee de teksteffecten oorspronkelijk werden gemaakt.
De kleurige effecten
Maar ondertussen kan het ook veel comfortabeler: Vooropgesteld dat men een desbetreffend lettertypebestand heeft, typt men de color fonts respectievelijk het effect heel eenvoudig in het lay-outprogramma.
Dat wordt mogelijk gemaakt door “OpenType-SVG”, een lettertypeformaat waarmee letters in de vorm van schaalbare vectorgrafieken (SVG) worden afgebeeld. Daardoor kunnen meerdere kleuren in één letter worden weergegeven.
Gekleurde lettertypes zijn daarbij niet nieuw, want die konden vroeger ook al worden gemaakt, doordat twee of meer dienovereenkomstige lettertypes in verschillende kleuren over elkaar werden gedrukt. Elk lettertype heeft gedeelten weggesneden om de kleur van het daaronderliggende lettertype vrij te geven of te overlappen.
OpenType-lettertypes
Het color font-lettertype “Container OpenType” is eveneens niet nieuw. Door de verspreiding van desktoppublishing in de jaren 90 van de vorige eeuw werden lettertypes voor een nieuwe uitdaging gesteld. Deze moesten in toenemende mate platformonafhankelijk zijn en er moesten talen worden geïmplementeerd met een grotere tekeninventaris dan een Latijnse tekenset. Zo ontwikkelde Microsoft in 1996 samen met Adobe het lettertypeformaat OpenType. Vanaf 2000 werd vervolgens een groter aantal OpenType-lettertypes op de markt gebracht. Deze waren niet alleen platformonafhankelijk, maar vertoonden ook geavanceerdere typografische capaciteiten. Dat was nieuw, want de andere bekende lettertypeformaten als TrueType- en PostScript-fonts konden maar 256 tekens in een lettertypebestand gebruiken. OpenType breidde de tot dan toe geldende grens van 256 adresseerbare tekens per lettertype uit. Daarvan maakten de makers van lettertypes op hun beurt weer gebruik voor geavanceerdere typografische mogelijkheden met varianten van letters en tekens of een uitgebreidere taalondersteuning.
Desondanks is de typografie sinds de introductie van OpenType-lettertypes niet wezenlijk veranderd. Er kwamen en komen weliswaar voortdurend nieuwe lettertypes en stijlen bij, maar lettertekens konden maar in één kleur worden getypt, waarbij de kleur van afzonderlijke tekens naderhand kon worden veranderd.
Emoji’s als trigger
Het ontstaan van de gekleurde lettertypes die nu beschikbaar zijn dateert van 2010. Destijds voegde Apple kleurrijke emoji’s aan zijn programma’s toe. De begriptekens verschijnen in de vorm van een pictogram en worden graag gebruikt in sms’jes en chats op mobiele telefoons en via internet om langere begrippen te vervangen of gewoon om emoties af te beelden. De daardoor geïntroduceerde mogelijkheid om meerkleurige vectorelementen in één enkele glyph te plaatsen, is dus te danken aan de wijdverbreide emoji’s.
Ondersteuning van color fonts
Color fonts zijn gebaseerd op nieuwe formaten als Apple SBIX en Google CBDT. Beide zijn aan eigendomsrechten gebonden en gebaseerd op bitmap (PNG). Verder ondersteunt Microsoft met het op OpenType gebaseerde vectorformaat COLR de gekleurde lettertypes voor verschillende eigen oplossingen als DirectWrite of Direct 2D. Het nieuwe lettertype wordt aangeboden als OpenType SVG (W3C SVG, OpenType 3). Dit formaat bevat zowel een vector- als een bitmapweergave.
Photoshop CC 2017 was dan ook de eerste toepassing die gekleurde bitmaplettertypes ondersteunde; met de release van CC 2018 kwamen daar ook gekleurde vectorlettertypes bij. Volledige ondersteuning wordt momenteel behalve Photoshop CC 2018 alleen geboden door Illustrator CC 2018 en het vanaf mei verkrijgbare Quark-XPress 2018. QuarkXPress 2018 is daarmee de eerste lay-outsoftware die gekleurde lettertypes, bitmap en vector volledig ondersteunt.
Weliswaar ondersteunt ook InDesign CC 2018 color fonts, maar alleen op basis van een “experimentele ondersteuning van gekleurde lettertypes”. Adobe noemt dit een technologische previewfunctie, die mogelijkerwijs nog niet compleet gereed is voor productie. Zo zijn er momenteel nog problemen bij de uitvoer van gekleurde lettertypes in InDesign. Affinity Foto en Affinity Designer ondersteunen in de huidige versies geen color fonts.
Bij de toepassing als webfonts kunnen momenteel nog niet alle browsers met de color fonts overweg. De browserondersteuning wordt weliswaar nog verder ontwikkeld, maar op dit moment kunnen de gekleurde lettertypes alleen worden afgebeeld bij Firefox en Microsoft Edge (IE). In browsers die geen ondersteuning hebben voor gekleurde lettertekens, worden deze afgebeeld als normale monochrome glyphs.
Color fonts aanschaffen
Bij het omzetten van de Trajan Color in tekenwegen herkent men de verwantschap met OpenType-SVG-programma’s. De fijne details van het lettertype worden er correct als vectoren uitgelicht, deze vlakken vertonen vervolgens de desbetreffende vullingen en verlopen.
Een ruime keuze color fonts wordt momenteel aangeboden bij Creative Market; veel toepassingsvoorbeelden worden vertoond op Béhance het onlineplatform van Adobe.
Color fonts zelf maken
Er is een mogelijkheid om zelf color fonts te ontwerpen. Fontself verkoopt daarvoor een plug-in voor het maken van op vectoren gebaseerde color fonts met Illustrator CC evenals een voor bitmap-fonts in Photoshop (CC 2018).
Het tijdrovende deel daarbij is zeker het maken van de afzonderlijke tekens voor een nieuw lettertype. Wanneer deze werkzaamheden zijn uitgevoerd, sleept men het geheel daarna in het door Fontself beschikbaar gestelde venster Font Maker. Daar worden de tekens op eenvoudige wijze aan de bezetting in Unicode toegewezen. Verder kan men kernings en onderscheidingen voor groepen tekens instellen, ligaturen vormgeven en verschillende varianten van letters en tekens aan glyphen toewijzen. Uiteindelijk wordt de nieuwe color font dan rechtstreeks vanuit de Font Maker geïnstalleerd. De plug-in Font Maker kost bij Fontself voor Illustrator CC 49 euro en voor Photoshop CC 79 euro.
Een echte meerwaarde
Gekleurde lettertypes zullen in de typografie heel wat op hun kop zetten. Ze bieden veelomvattende grafische functies, samengevoegd in een lettertypebestand. In de toekomst moet het zelfs mogelijk zijn animaties voor interactieve toepassingen aan het OpenType-SVG-lettertype toe te voegen.
Zodra deze design-toepassingen color fonts volledig ondersteunen, zal men deze excentrieke letters wel vaker tegenkomen. Door de eenvoudige toegankelijkheid en de brede toepassingsmogelijkheden zal er met gekleurde lettertypes onvermijdelijk ook worden overdreven en zal men er net als bij de emoji’s ook wel een keer klaar mee zijn. Maar dat zal zich dan vast en zeker ook weer stabiliseren. Resteert een spannende, bruikbare en praktische methode voor een geavanceerdere manier van uitdrukken in de typografie.
Bron: Burkard Publishing GmbH
